მიმდინარე ეკონომიკური ძვრების პირობებში უკვე ცალსახაა, რომ საგადასახადო და სატრასფერო ფასწარმოქმნის დაგეგმვა საგრძნობლად გართულდა. უპირატესად საფიქრალი გახდა, როგორ იმართოს ნაღდი ფული და ამისთვის საჭირო ანალიზის არსებითი და აუცილებელი კომპონენტი სატრანსფერო ფასწარმოქმნაა. თუმცა ამ მიმართულებით სხვა კრიტიკული საკითხებიც ძალიან მკაფიოდ იკვეთება, ასე რომ სატრანსფერო ფასწარმოქნის სპეციალისტებს წინ ბევრი და მნიშვნელოვანი საქმე ელით. უახლოესი რამდენიმე თვის განმავლობაში გლობალური ღირებულებების ჯაჭვი გარდაუვალი გადაფასების წინაშე დგას, საპროგნოზო მოვლენების გათვლებით. ასევე აუცილებელია 2020-ის დოკუმენტაციის მომზადების დაგეგმვა იმიტომ, რომ დოკუმენტაციის ნორმალური ციკლის ლოდინი დიდი ვარაუდით დროის და ხარჯების თვალსაზრისით კიდევ მეტ დანაკარგებს მოიტანს.
მაგრამ ნაღდი ფულის მართვის, გრძლევადიანი ღირებულებათა ჯაჭვის და დოკუმენტაციის თემებზე მსჯელობებს შორის ახლა სწორედ ის დროა, რომ ახლებურად დავინახოთ მიმდინარე წლის სატრანსფერო ფასწარმოქმნა. 2020 წლის სატრანსფერო ფასწარმოქმნის მოწესრიგება კრიტიკულად მნიშვნელოვანია წლის ბოლოს პოტენციურად დიდი კორექტირებების და მოსალოდნელი სადავო საკითხების დადგომის რისკების თავიდან ასაცილებლად. ამით შესაძლოა სატრანსფერო ფასწარმოქმნის ოპტიმიზაციის მიღწევაც.
რა თქმა უნდა მხარდაჭერა სატრანსფერო ფასწარმოქმნის კორექტირებისას ყოველთვის საჭიროა, განსაკუთრებით მაშინ როცა ის რაც გამოვცადეთ, მთავარი ამბის პროლოგი სულაც არ არის (გვაპატიოს შექსპირმა) და არავინ იცის საბოლოოდ როგორ განვითარდება მოვლენები. მაგრამ სად არის საჭირო მხარდაჭერა? თემაზე გამოქვეყნებული უამრავი სტატიიდან ძალიან ცოტა თუ მოიცავს კონკრეტულ გამოსავალს, თუ როგორ უნდა დაკორექტირდეს სატრანსფერო ფასები ასეთი უპრეცედენტო საბაზრო და ეკონომიკური ძვრების პირობებში. კიდევ უფრო ცოტა მათგანი სთავაზობს პრაქტიკულ სამოქმედო ტაქტიკას შეზღუდული რესურსების მქონე საგადასახადო დეპარტამენტებს.
ჩვენ გთავაზობთ ალტერნატიულ გამოსავალს - მიდგომას, რომელიც ძალიან ჰგავს ტრადიციულ შედარებით ანალიზს, რომელსაც დიდი ვარაუდით უკვე წლებია იყენებთ განფასებისა და შესაბამისობის ნაწილში.
მაგრამ პირველ რიგში, ჯობია შევაჯამოთ, სად ვართ ამ წუთას და რატომ არის ეს ასე მნიშვნელოვანი.
- კომპანიების უმეტესობა სატრანსფერო ფასების საორიენტაციო ნიშნულს შესადარისი კომპანიების საჯარო ფინანსური ანგარიშების მონაცემებიდან იღებს. ამის ალტერნატივაა არაკონტროლირებად შესადარის ფასებზე (CUPs) ან ტრანზაქციებზე (CUTs) დაფუძნებული მეთოდოლოგიის გამოყენება. პრაქტიკაში, CUP და CUT მეთოდოლოგიები შედარებით იშვიათად გამოიყენება. შესადარისი კომპანიების სიმრავლე ჩვეულებრივ მინიმუმ ათი და მაქსიმუმ 25 კომპანიისგან შედგება, თუმცა გააჩნია შემთხვევას, შესაძლოა ეს ჯგუფი უფრო პატარა ან დიდიც იყოს
- საჯარო სექტორის კომპანიებისთვის ფინანსური მონაცემები როგორც წესი საჯაროვდება წლის ბოლოდან ხუთი-ექვსი თვის განმავლობაში. ასე რომ 2019 წლის მონაცემები ისეთი კომპანიებისთვის, რომელთა სააღრიცხვო წელი კალენდარულია, სულ ახლახანს გახდა ხელმისაწვდომი, ხოლო მიმდინარე (2020) წლის მონაცემები დიდწილად 2021 წლის გაზაფხულამდე არ გაცხადდება
- ასეთი ჩამორჩენის შედეგად სატრანსფერო ფასწარმოქმნის დაგეგმვა რომელიმე კონკრეტული წლისთვის ტიპიურად ეყრდნობა სამწლიანი პერიოდის ფინანსურ მონაცემებს სამიზნე წლამდე (მის ჩაუთვლელად). ასე რომ მაგალითად 2020 წლის სატრანსფერო ფასების დაგეგმვისთვის გამოყენებული იქნებოდა 2017-დან 2019 წლის ჩათვლით პერიოდის ფინანსური მონაცემები
- "ნორმალური" ეკონომიკის პირობებში, ასეთი ჩამორჩენა პრობლემას არ წარმოადგენს, რადგან როგორც წესი წლიდან წლამდე კომპანიების შერჩეული ჯგუფის ფინანსური შედეგები დიდად არ მერყეობს, და სამწლიანი საშუალო მაჩვენებელი ადვილად არეგულირებს თუ რამე გადახრაა
- 2020 წელს "ნორმალური" დროებისა არაფერი აქვს. იმ კომპანიებისთვის, რომლებიც 2020 წლის სატრანსფერო ფასების (და გაშლილი ხელის პრინციპის შესაბამისი დიაპაზონების) კორექტირებას ცდილობენ იმისთვის, რომ პანდემიის ზეგავლენას გაუმკლავდნენ, 2017 - 2019 წლების ფინანსური მონაცემების ანალიზი პრაქტიკულად უსარგებლოა, რადგან წინა წლის ფინანსური ინფორმაცია მიმდინარე მდგომარეობის სანდო ინდიკატორი უკვე აღარ არის.
რა არის გამოსავალი?
ზოგადად თუ ვიმსჯელებთ, ყველაზე მისაღები მიდგომები ორ ჯგუფად იყოფა: ა) 2017 - 2019 წლების ფინანსური მონაცემების სტატისტიკურ კორექტირებებზე და ბ) წინა რეცესიების შედეგების ანალიზზე დაფუძნებულ მიდგომებად. ამ უკანასკნელის თვალსაზრისით ყველაზე მთავარი "დიდი რეცესიის" (2008 წლის ბოლოდან მოყოლებული რამდენიმე წელი) ანალიზია.
ორივე მიდგომას მნიშვნელოვანი ხარვეზები აქვს. სტატისტიკური კორექტირების მიდგომა ხშირად შედარებით კომპლექსურ ანალიტიკურ ტექნიკას მოითხოვს, რაც კომპანიების უმეტესი ნაწილისთვის საერთოდ სცდება პრაქტიკული განხორციელებადობის ჩარჩოს. დიდი რეცესიის ეფექტის ანალიზი თითქოს უფრო დამაიმედებელი მეთოდია, რადგან უფრო ახლოსაა სატრანსფერო ფასწარმოქმნის ტრადიციულ ტექნიკებთან. თუმცა ამ მეთოდის გამოყენებადობა მაინც შეზღუდულია დიდი რეცესიისა და Covid 19-ის განსხვავებული ეფექტის გამო სხვადასხვა ინდუსტრიასა და ეკონომიკაზე გლობალურად.
არსებობს უფრო პირდაპირი და პრაქტიკული მიდგომა მიმდინარე წლის სატრანსფერო ფასწარმოქმნის დაგეგმვისთვის, რომელიც არ მოითხოვს ბუნდოვანი ახალი მონაცემების წყაროების ძიებას ან კომპლექსური ანალიტიკური მოდელირების ტექნიკებს. ეს მიდგომა ეფუძნება კომპანიის მიმდინარე სატრანსფერო ფასწარმოქმნის მეთოდოლოგიას და გულისხმობს უახლესი საბაზრო ინფორმაციის დამუშავებას შესადარისი კომპონენტების ან ინდუსტრიისთვის. ეს ინფორმაცია შედგება შესადარისი კომპონენტების ფაქტობრივი კვარტალური ფინანსური შედეგებისა და ანალიტიკოსების მიერ გაკეთებული პროგნოზებისაგან.
ანალიტიკოსები მსხვილ საბროკერო ფირმებში მიჰყვებიან და აქვეყნებენ პროგნოზებს კომპანიების მოსალოდნელი კვარტალური მოგების შესახებ, ტიპიურად მომდევნო ორი წლის ჭრილში (რვა კვარტალი). მოგების შესახებ პროგნოზები ეყრდნობა შემოსავლების და ხარჯების მოდელებს და ასახავს როგორც შიდა ისე გარე ინდიკატორებს. ამ ფაქტორებს შორისაა წარმოების და დისტრიბუციის ხარჯები, საბაზრო პირობები, და გლობალური ეკონომიკური და პოლიტიკური ფაქტორები. კომპანიისა და ინდუსტრიის მიხედვით, ანალიტიკური პროგნოზები შეიძლება განახლდეს ახალი ინფორმაციის გაჩენისთანავე (მინიმუმ კვარტალურად).
იმის გამო, რომ მოგების პროგნოზები რეგულარულად ქვეყნდება და თავის თავში მოიცავს შიდა და საბაზრო ინფორმაციას, ის ძვირფასი წყაროა სატრანსფერო ფასწარმოქმნის ანალიტიკისთვის სანამ წლიური ფინანსური შედეგები დაიდებოდეს. ეს პროგნოზები, კვარტალურ SEC დეკლარაციებთან ერთად (ფორმა 10-Q), უზრუნველყოფს რეალურ დროსთან მიახლოებულ შედეგებს, რომლის საფუძველზეც შესაძლებელია სატრანსფერო ფასწარმოქმნის პოლიტიკების კორექტირება მიმდინარე წლის განმავლობაში.
მიუხედავად იმისა, რომ მოგების პროგნოზები ფართო გამოყენებისაა, მაინც საჭიროა სიფრთხილის გამოჩენა. პირველ რიგში, რადგან პროგნოზები არ წარმოადგენს ფაქტობრივ ფინანსურ სურათს, და კვარტალური შედეგები როგორც წესი აუდიტს არ ექვემდებარება, ეს მიდგომა შესაძლოა არ იყოს მისაღები იმ დოკუმენტაციისთვის, რომელმაც უნდა დააკმაყოფილოს OECD და ადგილობრივი ქვეყნის დოკუმენტაციის მოთხოვნები. მეორეც, ეს მიდგომა გამოსადეგია მხოლოდ იმ კომპანიებისთვის, რომელთაც თავიანთი ანალიზისთვის ფარავენ ფინანსური ანალიტიკოსები და შესაბამისად პროგნოზები შეიძლება არ იყოს ხელმისაწვდომი ყველა შესადარისი კომპონენტისა და ყველა გეოგრაფიული რეგიონისთვის.
საფრთხეების მიუხედავად მოგების პროგნოზების გამოყენება მაინც უზრუნველყოფს ისეთ პრაქტიკულ მიდგომას, რომელიც შეესაბამება კომპანიების უმეტესობის მიერ გამოყენებულ მეთოდოლოგიებს თავიანთი სატრანსფერო ფასების დადგენისთვის. ეს მიდგომა არ მოითხოვს ახალ ანალიტიკურ სისტემებს და არც შესადარისი კომპონენტების კომპლექსურ კორექტირებებს. ანალიზის განახლება შესაძლებელია, როცა საჭიროა, რადგან მოგების პროგნოზები რეგულარულად ახლდება. უფრო მეტიც, ეს მიდგომა თვითკორექტირებადია კვარტალური ფინანსური შედეგების გაცხადებისთანავე. რომ შევაჯამოთ, საპროგნოზო მონაცემებზე დაყრდნობა სატრანსფერო ფასების განახლებისთვის არის ის ოპტიმალური მიდგომა, რომელიც კომპნიებმა უნდა გამოიყენონ დღევანელ ეკონომკურ პირობებში მიმდინარე წლის სატრანსფერო ფასწარმოქმნის კორექტირებისთვის.